ایمنی و بهداشت محیط کار و زندگی

در فرهنگ ما به موضوع ایمنی و بهداشت محیط کار و زندگی و محیط زیست صرفا از دیدگاه اقتصادی نگریسته نمی شود؛ بلکه براساس اعتقادات دینی و تمدن ایرانی رعایت ایمنی و بهداشت محیط کار و زندگی از واجبات محسوب می شود.

به گزارش پایگاه خبری آگاهی مصرف، طی دهه های اخیر تحقق اهداف سازمان ها در حوزه رقابت پذیری کشورهای صنعتی ، پررداختن به موضوعات ایمنی ( Safety )، بهداشت ( Health ) و محیط زیست ( Environment ) را به یکی از اولویت های اصلی در کسب و کار امروز تبدیل نموده است و توجه به نیروی انسانی به عنوان اصلی ترین سرمایه سازمان با هدف بهبود فرایندهای کاری ، در زمره اصلی ترین اهداف مدیریت های اقتصادی قرار گرفته است.

رعایت ایمنی و بهداشت محیط کار و زندگی از واجبات است

در فرهنگ ما به موضوع ایمنی و بهداشت محیط کار و زندگی و محیط زیست صرفا از دیدگاه اقتصادی نگریسته نمی شود؛ بلکه براساس اعتقادات دینی و تمدن ایرانی رعایت ایمنی و بهداشت محیط کار و زندگی و پرهیز از خطر ازجمله واجبات محسوب می شود و حفظ محیط زیست وظیفه ای ملی و دینی است. به تعبیر کلام وحی حفظ جان هر فرد با نجات همه انسان ها برابر است ( من احیاها فکانما احیا الناس جمبعاٌ – سوره مائده آیه
۳۲ ) اتسان ها مجاز نیستند ایمنی خود و دیگران را به خطر بیندازند (ولاتلقوا بایدیکم الی التهلکه سوره بقره آیه -۱۹۵ ).

رسول گرامی(ص) سلامت و ایمنی را دو نعمت با ارزش دانسته است که قدرشان شناخته نمی شود ( نعمتان مجهولتان الصحه والامان ) از امام صادق(ع) نقل شده است که: ابمنی نعمت خفته است هرگاه وجود داشته باشد، فراموش می شود و هرگاه ازبین برود به یاد می آید.

آیا حوادث، ناشی از خطاهای انسانی است؟

در سال های اخیر تلاش های فراوانی جهت شناخت دلایل بوجود آورنده سوانح در صنایع مختلف بویژه صنعت نفت و گاز صورت گرفته است. اعتقاد بر این بود که بیشتر حوادث، ناشی از خطاهای انسانی است و به سادگی می توان نتیجه گرفت که این گومه خطاها به دلیل بی دقتی یا بی کفایتی در انجام کارها می باشد، اما این استدلال درست نیست. افرادی که سوانح را بررسی می کنند دریافته اند که انسان فقط آخرین حلقه زنجیری است که باعث ایجاد یک سانحه می شود. نمی توان با تغییر دادن افراد از سوانح جلوگیری کرد، تنها می توان با شناسایی عوامل بوجود آورنده یک سانحه، از آن پیشگیری کرد.

با توجه به این که بزرگترین تهدیدهای ایمنی از مسائل سازمانی سرچشمه می گیرند، ایمن سازی سیستم نیازمند عملکرد سازمانی می باشد.

تعریف ایمنی

طبق تعریف، ایمنی عبارت ازبرنامه ریزی به منظور رهایی از ریسک غیر قابل قبول مخاطرات است.
در سال های اخیر باز شناسی اهمیت جنبه های رفتاری و فرهنگی مدیریت ایمنی در سازمان ها به طور گسترده ای افزایش یافته است. چرا که تحقیقات و بررسی های انجام شده بر حوادث بزرگی مانند چرنوبیل و بوپال و اتفاقات کوچکی که همه روزه سلامتی و جان ملیون ها نفر را به مخاطره می اندازد، نشان داده است که علیرغم بکارگیری کلیه فاکتورهای مهندسی وحفاظت های شدید همچنان پتانسیل بروز حوادث بزرگ و کوچک در صنایع و محیط زندگی با ریسک بالا وجود دارد .

ایمنی و بهداشت محیط کار و زندگی و محیط زیست ( HSE ) از مهم ترین مسائلی است که هرفرد در هر سطحی در محیط کار و زندگی باید بدان توجه نماید و غفلت از ین بعضا صدمات و ضایعات جبران ناپذیری را موجب خواهد شد و چه بسا زندگی فرد و حتی همکاران او را به خطر می اندازد و آسیب های فراوا\نی را نیز به محیط زیست وارد می سازد که خود جای تأمل بسیار است. نکته ای که هیچگاه نباید مورد غفلت قرار گیرد این است که خطر همواره در کمین ماست. بنابراین همواره باید به فکر کاهش آسیب های ناشی از خطرات احتمالی باشیم.

اقدامات لازم برای پیشگیری از حوادث

این سخن بدین معناست که حتی اگر ما تمام احتیاطات لازم را بکار ببندیم بازهم ممکن است از ناحیه مسائلی که دور از ذهن ماست یا بخاطر اشتباه و سهل انگاری دیگران با خطراتی مواجه شویم. حال اگر می خواهیم خود و دیگران را از گزند این خطرات در امان نگه داریم یا آثار آن ها را به حداقل کاهش دهیم باید تمهیداتی را فراهم نماییم.

۱- تفکر صحیح و منطقی در برخورد و پیشگیری از خطر

نخستین مسئله ای که باید بدان توجه کنیم تفکر صحیح و منطقی و برخورد درست در پیشگیری از خطر است. باید بخاطر داشته باشیم که بروز استرس بیش از حد و رفتارهای وسواسی بخاطر ترس از این موضوع که همواره خطراتی هستند که در کمین ما می باشند نه تنها کمکی به حل مشکل نخواهد کرد، بلکه کارآیی فرد را پایین تر هم می یرد و تجربه نشان داده است که اینگونه برخوردها و رفتارها هرگاه مشکل جدیدی را ایجاد ننمایند بطور یقین مشکلات موجود را نیز حل نخواهند کرد.

۲ – آشنایی با خطرات اطراف

دومین مرحله، شناسایی محیط اطراف ( کار – زندگی – تحصیل – تفریح و … ) و خطراتی است که می توانند ما را غافلگیر نمایند. بطور مسلم هرگاه خطرات را قبل از وقوع، پیش بینی نموده و آمادگی لازم ذهنی و عملی را در مقابل آن ها کسب نماییم، علاوه بر کاهش امکان وقوع آن ها، نحوه برخورد ما با موارد خطر بسیار مؤثرتر خواهد بود. در غیر این صورت غافلگیر خواهیم شد که این امر امکان بروز عکس العمل مناسب را از ما سلب و آسیب های ناشی از حوادث را بسیار افزایش می دهد. این مطلب به این معناست که مثلا اگر به آزمایشگاه وارد می شویم باید بدانیم که در آن، احتمال انفجار، آتش سوزی، استنشاق گازها و بخارات سمی و غیره همواره وجود دارد و از این رو همیشه باید نکات ایمنی لازم را مد نظر و به هشدارهای ایمنی توجه داشته باشیم.

۳ – در اختیار گرفتن ابزار مقابله با خطرات

مرحله سوم که همراه با مرحله دوم و در تکمیل آن مطرح می شود شناسایی ابزار مقابله با خطر و فرار از خطر است. یعنی قبل از بروز خطر باید آموزش های لازم را دریافت کرده و پاسخ چنین سؤالاتی را آموخته باشیم که محل کپسول های آتش نشانی کجاست؟ در هنگام خطر باید از کجا کمک خواست؟ درب و پلکان اضطراری کجاست؟ روش استفاده از کپسول اتش نشانی چگونه است؟ یا اگر خطر از ناحیه یک ماده شیمیایی خاص می باشد MSDS ماده کجاست؟ ( MSDS هر ماده حاوی اطلاعات لازم در خصوص آن ماده و شناسایی خطرات ناشی از آن و چگومگی برخورد با این خطرات می باشد.)

۴ – تغییر در جهت ایمن تر نمودن رفتارها و محیط زندگی

نکته چهارم این است که رفتارهای خود و طرز قرار گیری وسایل و نگهداری مواد را به نحوی تغییر دهیم که امکان بروز خطر را به حداقل کاهش دهد. مثلا قبل از انداختن چوب کبریت افروخته به سطل زباله از خاموشی کامل شعله پنهان آن اطمینان حاصل نماییم، اگر سیگاری هستیم، در حالت خواب آلودگی سیگار نکشیم، وسایل با ارتفاع زیاد را که تعادل پایداری ندارند در نزدیکی محل کار و خواب و نشستن قرار ندهیم، تابلوهای سنگین را که احتمال سقوط آن ها وجود دارد بردیوار نصب نکنیم، مواد شیمیایی ناسازگار را در کنار هم انبار نکنیم، مسیر تردد افراد را از وجود اشیای مزاحم خالی کنیم و نکات دیگری از این دست که همگی باعث خواهند شد که موارد بروز خطرر به حداقل رسیده و در صورت بروز خطر تلفات و آسب های ناشی از آن کاهش یابد.

۵ – آموزش کمک های اولیه

در آخرین مرحله باید کمک های اولیه لازم را فرا بگیریم. هر فردی ممکن است در موقعیت هایی قرار بگیرد که قبل از رسیدن پزشک و متخصص، افراد مصدوم نیاز به کمک و یاری او داشته باشند.
این چنین موقعیت هایی می تواند در خانواده، محل کار، خیابان و یا هر محلف دیگری پیش آید. برای اینکه بتوانیم در چنین مواقعی مصدومین را از خطرات جدی ناشی از اتلاف زمان تا رساندن به مرکز درمانی یا پزشک برهانیم، باید از اصول کمک های اولیه آگاهی داشته باشیم و آن را به عنوان یکی از مهارت های
اصلی زندگی فرا گیریم.
در نهایت با امید به این که همواره از خطرات پیش روی در امان بوده و با برخورد صحیح از آسیب های ناشی از آن ها جلوگیری نماییم یک بار دیگر پنج عمل اصلی ایمنی و بهداشت محیط کار و زندگی را یادآوری می نماییم: