انرژیگاز

نکات ایمنی دودکش ها

گاز منواکسید کربن در اثر احتراق ناقص سوخت های فسیلی از جمله گاز طبیعی به وجود می آید. گاز منواکسیدکربن(CO) بی رنگ ، بدون بو و بی مزه است و به همین دلیل به سادگی با حواس انسانی قابل تشخیص نمی باشد.
گاز طبیعی(CH4) سمی نبوده و عارضه خاصی را در بدن انسان ایجاد نمی کند؛ اما اولاً در آتش سوزی و انفجارمی تواند نقش اصلی را ایفا نماید. ثانیاً در صورتی که وجود CH4 موجب خروج و کمبود اکسیژن گردد، خطرات جدی کمبود اکسیژن به وجود خواهد آمد .
از گاز منواکسید کربن(CO) به عنوان یک خفه کننده شیمیایی نام برده می شود . این گاز بسیار سمی وکشنده و خطرناک می باشد و حتی در مقادیر بسیار جزئی باعث مرگ انسان می شود.
یکی ازراه های تولید منواکسید کربن(CO) در منزل، احتراق ناقص سیستم های گرمایش و پخت و پز می باشد .
همان طور که می دانید انسان برای تنفس نیاز به اکسیژن دارد .در صورت وجود منواکسید کربن (گاز سمی ناشی از احتراق ناقص وسائل گازسوز) درمحیط زندگی ، انسان مسموم می گردد و در واقع حمل اکسیژن توسط خون مختل شده و اکسیژن به بافت های بدن نرسیده و انسان دچار خفگی ودر نهایت مرگ می شود .
علائم و نشانه های فیزیولوژی منواکسید کربن(CO) برانسان بستگی به میزان غلظت منواکسید کربن در خون دارد .
هرچه مقدار(CO) در خون بیشتر باشد، خطری که انسان راتهدید می کند، بیشتر می شود.
منواکسید کربن(CO) در غلظت پایین باعث خواب آلودگی ، گیجی ، خستگی ، سردرد ، سرگیجه ، ضعف و بیحالی ، حالت تهوع وگاهی استفراغ می‌شود و در غلظت‌های بالاتر باعث خفگی و در نهایت مرگ می شود.
در طی سالهای گذشته تعدادزیادی از شهروندان عزیز به دلیل نقص فنی دودکش و تولید گاز سمی CO جان خود را از دست داده اند.

دودکش ها و نکات ایمنی آن ها
وسایل گازسوز نیز همانند سایر وسایل مشابه جهت روشن شدن و سوختن مناسب نیاز به هوا دارند و تنها راه ارتباطی آن ها با فضای خارج از ساختمان از طریق دودکش می باشد . گاز گرفتگی از جمله حوادثی است که معمولا در اثرفقدان دودکش مناسب برای وسایل گازسوز به خصوص بخاری و آبگرمکن و عدم تهویه کافی درفضای اتاق روی می دهد . سوختن ناقص گاز و تجمع گازهای مسموم کننده حتی کمبود اکسیژن سبب مسمومیت افرادی که درچنین فضایی تنفس می کنند می شود و ممکن است به مرگ آن ها منتهی شود؛ بنابراین برای جلوگیری از خطرات ناشی از سوختن ناقص وسایل گازسوز و گازگرفتگی به این نکات دقیقاً توجه شود.
۱) هر وسیله گاز سوز باید دارای یک دودکش استاندارد و مجزا ومجهز به کلاهک باشد.
۲) همواره محل اتصال دودکش به وسایل گازسوز را بازرسی و از آب بندی و ثبات آن ها اطمینان حاصل نمایید.
۳) مسدود شدن دودکش سبب سوخت ناقص و ایجاد گازهای خطرناک و مسموم کننده وبرگشت چنین گازهایی به داخل فضای زندگی گردیده و باعث گازگرفتگی ومرگ می شود.
۴) دودکش وسایل گاز سوز در محل عبور از شیشه های پنجره نباید مستقیماً با شیشه در تماس باشد. زیرا در چنین صورتی امکان شکستن شیشه در اثر حرارت و لق شدن و افتادن دودکش وجود دارد.
۵) در صورتی که دودکش از پنجره به بیرون هدایت شده است باید دارای حداقل یک متر ارتفاع عمودی از محل خروج از پنجره باشد .
۶) هر چند وقت یک بار کلاهک دودکش های وسایل گازسوز را بازرسی و چنانچه کلاهک افتاده باشد، آن را در محل خود نصب کنید . قابل ذکر است که کلاهک علاوه بر این که از نفوذ باران و برف و افتادن سایر اشیا به داخل دودکش جلوگیری می کند، در منظم سوختن وسیله گازسوز نیز مؤثر است . ضمناً از فشردن بیش از اندازه کلاهک که باعث تغییر حالت وگرفتگی منافذ خروج گازهای دودکش می شود نیز خودداری کنید.
۷) انتهای دودکش های توی کار باید حداقل ۱ متر از سطح پشت بام بالاتر باشد.
۸) هر وسیله گازسوز بایستی دارای دودکش مناسب و بدون اشکال جهت تخلیه گازهای حاصل از احتراق به فضای آزاد باشد و هرگونه نقص و نارسایی و رعایت ننمودن استانداردها در این مورد موجب حادثه خواهد گردید.
۹) در هنگام ساخت ، خرید واجاره منزل به دودکش وسایل گازسوز کاملاً توجه فرمائید و تا حتی الامکان از خرید و اجاره خانههائی که فاقد دودکش مناسب در داخل دیوار می باشد، خودداری فرمائید.
۱۰) تمام دودکش های وسائل گازسوز بایستی حتماً مجهز به بخش عمودی متناسبوکلاهک H باشد.
۱۱) از قراردادن خروجی دودکش به صورت افقی با کلاهک و یا بدون کلاهک در زیر سقف و بالکن جداً خودداری فرمائید.
۱۲) دودکش در داخل دیوار وخارج از آن و محل اتصال به وسیله گازسوز بایستی کاملاً آب بندی باشد. هردرز کوچکی میتواند باعث خروج گازهای حاصل از احتراق و حادثه گردد.
۱۳) حتی الامکان از نصب زانوی اضافی در مسیر دودکش خودداری نمایید. زیرا زانو کارآیی دودکش را کاهش می دهد.
۱۴) به هیچ عنوان دودکش وسایل گازسوز وهواکش(فن) را از یک لوله یا کانال مشترک عبور ندهید.
۱۵) برای دودکش داخل و بیرون دیوار به هیچ عنوان از لوله های پلاستیکی و غیر مقاوم در برابر حرارت استفاده نشود.دودکش باید از ورق های ضد زنگ (گالوانیزه) و نسبتاً ضخیم انتخاب شود.
۱۶) آبگرمکن و بخاری حتماً بایستی مجهز به دودکش باشد . از نصب این وسیله ها بدون دودکش در محیط های بسته جداً خودداری نمائید.
۱۷) استفاده از دودکش های مشترک بایستی با نظر متخصصین و مهندسین مشاور تأسیساتی انجام گیرد.
۱۸) استفاده از دودکش های آکاردئونی آلومینیومی به علت عدم امکان آب بندی در ابتدا و انتها خطرناک می باشد.
۱۹) از قراردادن قطعات لوله دودکش به صورت لب به لب خودداری نمائید و حتماً از دودکش های نوع نر و ماده که باعث آب بندی در محل اتصال و عدم خروج گازهای حاصل از احتراق خواهد شد ، استفاده نمائید.
۲۰) از اضافه نمودن به طول بخش افقی دودکش در قسمت های فوقانی ساختمان جهت ساخت اطاقک و انباری بر روی بام خودداری نمائید.
۲۱) در هنگام ساخت طبقه ای جدید دودکش های قدیمی را عمودی و استاندارد ادامه داده و در حین عملیات ساختمانی دودکش را در مقابل ریزش مصالح و نخاله ساختمانی و انسداد داخلی کاملاً محفوظ نگهدارید.
۲۲) هنگام عبور دودکش از داخل دیوار و تقاطع آن بایستی قطر لوله فلزی کاملاً یکسان باشد کمکردن قطر لوله هنگام خروج از ساختمان(دیوار یا سقف)مجاز نمی باشد.
۲۳) ازنصب دودکش درحیاط خلوت های رو بسته خودداری نمائید. داکت دودکش ها باید خروجی از بالا و پایین به هوای آزاد داشته باشد و به هیچ وجه هیچ گاه بالای داکت مسدود نگردد .
۲۴) دودکش ها را مرتباً بازرسی نمائید و از آزادبودن مسیر دودکش اطمینان حاصل نمائید.
۲۵) اطراف لوله های دودکش موجود در موتورخانه بایستی کاملاً آب بندی گردد تا از نفوذ گازمونواکسید کربن (CO) به داخل بنا و یا موتورخانه جلوگیری شود.
۲۶) هنگام هرگونه ساخت و ساز مراقب باشید ، مصالح ساختمانی به داخل دودکش ها ریخته نشود و راه ورودی دودکش را مسدود نکرده باشد.
۲۷) هر ساله قبل از روشن کردن وسائل گرمازا ، مراقب باشید مسیر دودکش ها توسط پرنده ای لانه سازی و مسدود نشده باشد.
۲۸) بخش عمودی (خروجی )دودکش حداقل بایستی ۳ برابر بخش افقی درنظر گرفته شود و حداقل ارتفاع بخش عمودی نبایستی از یک متر کمتر باشد.
۲۹) از تغییر قطر در خروجی دودکش و کم کردن سایز آن خودداری نمائید.
۳۰) جهت جلوگیری از پدیده خطرساز «مکش معکوس» در ساختمان ها لازم است بر روی قسمت زیرین درب ورودی هر آپارتمان از دریچه تهویه کرکره ای یا آیفونی مناسب به طول ۵۰×۲۰ سانتی متر استفاده گردد . همچنین زیر درب های ورودی اطاق خواب ها نیز حدود ۳ تا ۵ سانتی متر بازباشد.
۳۱) انتهای کلیه دودکش ها بایستی حداقل یک متر از سطح پشت بام بالاتر بوده و از دیواره های جانبی نیز حداقل یک متر فاصله داشته باشد و حتی المقدور ازکلاهک Hاستفاده گردد.
۳۲) قسمت عمودی دودکش بایستی برروی پایه های مناسب قرارگیرد تا وزن آن به پایه منتقل شود و از کج شدن آن جلوگیری بعمل آید. ضمناً بخش عمودی دودکش برروی نماها بایستی توسط بست های مناسب به دیوار محکم گردد. همچنین مراقب چرخش کلاهک به سمت زمین باشید ، در این صورت اینگونه دودکش ها کارآئی لازم را ندارند و عدم خروج گازهای حاصل از احتراق جان شما را تهدید می کند.
رعایت موارد فوق موجب جلوگیری از پس زدن و بازگشت گازهای سمی وسایل گازسوز به داخل منازل (مکش معکوس) می گردد.
۳۳) عبور دودکش ازفضای داخل سقف کاذب و  حمام به دلیل امکان پوسیدگی و نشت گاز منواکسیدکربن خطرناک می باشد.
۳۴) دمپر خروجی دودکش شومینه (قبل از روشن کردن) بایستی کنترل گردد تا ازسلامت حرکت دمپر(دریچه داخلی که توسط زنجیرباز و بسته می شود)و باز و بسته شدن آن اطمینان حاصل شود ، در صورت باز نشدن دمپر ، گاز منواکسید کربن فضای ساختمان را مسموم می نماید.
۳۵) جهت تأمین هوای مورد نیاز وسایل گازسوز از قبیل آبگرمکن دیواری و بخاری درآپارتمان های محدود ضروری است دریچه تهویه ای در محل مناسب(ترجیحاًپشت وسیله گازسوز) که به هوای آزاد مرتبط می باشد تعبیه گردد.
۳۶) دودکش بایستی مجهز به بست نگهدارنده باشد و در محل خود محکم گردد.
۳۷) برای شومینه به دلیل امکان پس زدن گازهای حاصل از احتراق بهتر است از دودکش به قطر ۱۵ سانتی متر استفاده کرد.
۳۸) حتی الامکان از دودکش هایی که از پنجره به بیرون هدایت می شوند، بایستی اجتناب نمود. چنانچه به ناچار دودکش از پنجره به بیرون هدایت شود باید به روش صحیح و کاملاً محکم در محل خروج از پنجره مهار و مجهز به کلاهک شود و حداقل دارای ۱ متر ارتفاع از محل خروج باشد. در صورتی که هنگام بهره برداری و روشن بودن وسیله گازسوزبا آزمایش قرار دادن دست بر روی دودکش مشاهده گردید که دودکش مذکور سرد می باشد از این دودکش بایستی صرف نظر نموده و ضروری است دودکشی تعبیه گردد که تا بالای بام ادامه داشته باشد.
۳۹) اتصال خروجی دودکش به درز انبساط بین دو ساختمان می تواند باعث نفوذ گاز منواکسیدکربن از منافذ به هر کدام از این ساختمان ها گردد.
۴۰) به منظور وجود هوای کافی و پرهیز از سوختن ناقص در وسایل گازسوز بایستی راه ورود هوا به داخل اتاق ها توسط روزنه های مناسب(در زیر درب ها، دریچه های کرکرهای پایین درب ها و  …)ایجاد شود. این موضوع به ویژه در اتاق های کوچک و فضاهای زیرزمینی از اهمیت و حساسیت فوق العاده ای برخوردار است. در این راستا لازم است توجه فرمائید که معمولاً یک بخاری در حدود ۱۵ برابر حجم گاز مصرفی به هوای تازه جهت سوختن نیاز دارد.یک بخاری معمولی خانگی بایستی درحدود ۱۵متر مکعب در ساعت هوای تازه دریافت کند تا قادر به سوزاندن مناسب گازطبیعی باشد. بنابراین ملاحظه می شودکه منافذ ورود هوا چه تأثیر حیاتی در این رابطه دارند.
۴۱) مسدودشدن دودکش لوازم گازسوز (حتی درحدجزئی)باعث ناقص سوزی و پس زدن گازهای سمی به فضای اتاق می شود. همواره از مسدودنبودن دودکش ها اطمینان حاصل فرمائید.
۴۲) به منظور نصب دودکش وسایل گازسوزازکمترین تعداد زانو استفاده شود.زیرا در این صورت مکش دودکش کم شده و موجب پس زدگی گازهای خطرناک حاصل ازاحتراق می شود.
۴۳) توصیه می شود در طراحی و ساخت ابنیه نوساز ، دودکش کلیه وسایل گازسوز پیش بینی شود و نقشه مربوط توسط مهندس ناظر تأیید گردد. نصب دودکش بعد از اتمام پروژه بر روی نما در ساختمان های جدیدالاحداث کاملاً بی مورد می باشد.
۴۴) مراقب باشید البسه آویزان شده شما در تراس ، دودکش همسایه پایین را مسدود ننماید.
۴۵) دودکش و اتصالات مربوط در حیاط خلوت و داکت ها بایستی حتماً دارای بست و تکیه گاه مناسب باشد.
۴۶) دودکش های آجری به دلیل نفوذ گاز از درزها به سایر قسمت ها خطرساز می باشد.
۴۷) دودکش شوفاژ براساس ظرفیت مربوط و بایستی دارای قطر مناسب باشد.ضمناً حداقل قطر برای کمترین مصرف دستگاه های شوفاژ لوله به قطر۲۰ سانتی متر پیشنهاد می شود.
۴۸) قطر کلیه آبگرمکن های دیواری دودکش ۱۵ سانتیمتر به بالا پیشنهاد می شود.
۴۹) دریچه دودکش بایستی بالاتر از وسیله گازسوز قرارگیرد و نصب هرگونه دودکش از ارتفاع دستگاه به سمت ارتفاع پائین تر(شیب از وسیله گازسوز به سمت زمین)جداًخطرناک می باشد و موجب پس زدن محصولات سمی احتراق می گردد.
۵۰) به ازای هر زانوی ْ۹۰ در دودکش ، لازم است به ارتفاع بخش عمودی اضافه گردد.
۵۱) حتی الامکان در آپارتمان های زیر ۵۰ متر مربع سیستم گرمایش به وسیله شوفاژ انجام شود و از وسایل گرمایشی همچون بخاری یا آبگرمکن دیواری استفاده نشود.
۵۲) ساخت حمام در کنار شوفاژخانه خطرناک و حادثه سازمی باشد.
۵۳) نصب دو وسیله گاز سوز شومینه و بخاری در آپارتمان های کوچک و استفاده همزمان از آن ها می تواند آثار زیانباری را به بار آورد.
۵۴) نسبت به مشاهده شعله زرد رنگ در وسائل گازسوز بی تفاوت نباشید چون این مشکل ناشی از نرسیدن هوای کافی یا نقص در دستگاه گازسوز و… می باشد.
۵۵) هرگونه نشتی لوله های آب گرم خطرناک می باشد چون در این صورت باعث مدام سوزی آبگرمکن گازی می شود. این موضوع باعث مصرف سوخت بیشتر، اکسیژن بیشتر و در نهایت خطراحتمالی می شود.
۵۶) اگر در منزل دچار سردرد ، سرگیجه ، تهوع و … می شوید علت در وسایل گازسوز نیز می تواند باشد. معمولاً در اثر نبودن هوای کافی و عیوب وسایل گازسوز عمل احتراق مختل می گردد و گازهای مضر و خطرناک تولید و در سطح خانه پخش می شودکه موجب عوارض بعدی می گردد.
۵۷) داکت مسیر دودکش ها و آپارتمان ها در بالای بام و طبقه همکف(در ابتدا و انتها)حتی الامکان بایستی باز و به فضای آزاد راه داشته باشد تا اگر نشتی در مسیر دودکش به وجود آمد به بیرون هدایت شود و به داخل ساختمان نفوذ نکند.
۵۸) برای پکیج منازل بدلیل مصرف بالا حتی الامکان بایستی از دودکش به قطر ۱۵ سانتی متر و بیشتر استفاده شود.
۵۹) استفاده از زانوهای متوالی برای عبـور دودکش عمودی از مجــاور شناژهای افقی(حالت U)باعث کم کردن کارآئی دودکش می شود . قبل از بتون ریزی در ساخت منازل مسیر دودکش را انتخاب نمائید.
۶۰) استفاده از گچ و مصالح ساختمانی برای پرکردن فواصل و درزهای ما بین دودکش ها در داخل دیوار ساختمان موجب گرفتگی گردیده وحوادث بسیاری را باعث شده است .از این کار جداً خودداری نمائید.
۶۱) استفاده از سطل آب و قراردادن دودکش در آن جهت تصفیه گازهای سمی به جای نصب دودکش استاندارد خطری جدی برای مصرف کنندگان گاز طبیعی(حتی در فضاهای کوچک نظیر مغازه و فروشگاه) می باشد. حوادث مرگباری از این باور غلط تاکنون بروز کرده است.

آزمایش دودکش
برای اطمینان از صحت عملکرد دودکش،۳ آزمایش آسان ذیل را می توان انجام داد.
۱- ساده ترین آزمایش هر دودکش دست زدن و لمس آن است. سردی دودکش نشانه عدم عبور گازهای سمی حاصل از احتراق وسیله گازسوز و زنگ خطری برای شما می باشد. وقتی وسیله گازسوز کار می کند بایستی دودکش داغ باشد و نوک انگشتان داغی آن را حس کند.
۲- آزمایش بعدی استفاده از شمع و یا شعله کبریت در محل دریچه و مبدأ دودکش در اتاق (محل مصرف) می باشد . با قرار دادن کبریت روشن درابتدای دریچه بایستی شعله به سمت داخل دودکش کشیده شود . این موضوع نشانه کـارکردن و مکش مناسب دودکش و در صورتی که تغییری در شعله ایجـاد نشود نشان دهنده عدم مکش مناسب دودکش می باشد.
۳- هنگام خرید و یا اجاره خانه و قبل از وصل وسایل گازسوز به دودکش،مسیر دودکش ها را بایک وزنه و طناب محکم از پشت بام تا محل دریچه و مبدأدودکش کنترل نمائید تا از بازبودن آن کاملاً مطمئن شوید.
منبع مطالب:
http://www.nigc.ir

نوشته های مشابه

یک نظر

  1. سلام ضمن تشر از مطلب خوب و مفیدتون. متاسفانه برخی افراد که اشنایی با کارهای فنی دارند در منزل اقدام به نسب وسایل گازسوز بدون توجه به استاندارد های لازم میکنند که این مخاطرات زیادی دارد.

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد.

دکمه بازگشت به بالا