تغذیه و بهداشت مواد غذایی

تغذیه صحیح یکی از عوامل مهم حیاتی در تأمین سلامت و بهداشت هر شخص ، خانواده یا جامعه است . با استفاده از غذای لازم وکافی ، جنبش و حیات ، کارآیی و فعالیت ، رضایت خاطر ، نشاط زندگی و قدرت مبارزه با مشکلات در انسان تأمین می شود. به علاوه سلامت و بهداشت سن های بعدی نیز تضمین و افزون می گردد . گر چه ظرفیت تفکر و اندیشه صحیح و توانایی و قدرت عضلانی تا حدی امری توارثی است ولی نوع تغذیه برروی سازندگی و حفظ و پرورش آن ها تأثیر غیر قابل تردیدی دارد . نوع تغذیه هر ملّتی ارزش و مفهوم وضع اقتصادی و سیاسی و بین المللی افراد و اهالی آن جامعه را مشخص می سازد.
تعریف علم تغذیه :
تغذیه عبارت است از مجموعه فعل و انفعالاتی که موجب می شوند موجود زنده مواد مغذی را دریافت داشته ، آن ها را به مصرف رشد و نمو و نوسازی بدن برساند . به علاوه انرژی لازم برای انجام اعمال حیاتی و سایر فعالیت های مربوط را تأمین کند . بنابراین هر ماده جامد یا مایعی که بعد از خورده شدن و هضم شدن و پس از آن که از دستگاه گوارش جذب بدن گردید، به مصرف ترمیم ، نگهداری ، رشد و نمو بافت های مختلف بدن و سایر اعمال حیاتی آن ها برسد، غذا نامیده می شود.
برخی نکات بهداشتی در مورد اصول تغذیه صحیح و مناسب شخص سالم هیچ وقت به طور دائم به قلب ، معده ، کبد ، اعصاب و سایر دستگاه های بدن خود نمی اندیشد زیرا آن ها هر یک کار خود را به نحو احسن انجام می دهند و مزاحمتی ایجاد نمی کنند . چنین فردی همیشه خوش بین و خوش اخلاق بوده و قدرت کافی برای کار روزانه و مقابله در برابر ناملایمات خواهد داشت . به عبارت دیگر بین روح سالم و جسم سالم رابطه ای دو سویه وجود دارد که تغذیه صحیح در تأمین این منظور نقش عمده ای را عهده دار می باشد.
رعایت نکات بهداشتی ذیل در امر تغذیه سالم سودمند خواهند بود:
*مواد غذایی مورد نیاز بایستی از فروشگاه هایی خریداری گردند که بهداشتی بوده و به کلیه وسایل حفظ و نگهداری مواد غذایی مجهزباشند.
*قبل از انبار کردن مواد غذایی، لازم است از عدم آلودگی آن ها به حشرات ، کپک ها و غیره مطمئن بود.
*تا آنجا که ممکن است باید از محصولات تازه برای ذخیره سازی استفاده کرد . در غیر این صورت مواد اولیه به ترتیبی که انبارمی شوند به ترتیب مصرف گردند تا از کهنه شدن زیاد از حد آن ها جلوگیری شود.
*لازم است مواد غذایی در ظروف کاملاً سرپوشیده و درب دار نگهداری شوند تا از آلودگی آن ها به حشرات و جوندگان جلوگیری شود . ضمناً از قرار دادن مواد غذایی در تماس مستقیم با سطح زمین باید خودداری شود.
*هر چند وقت یک بار مواد غذایی را باید جابجا کرده و کنترل نمود.
*کیسه های محتوی مواد غذایی به خصوص سیب زمینی و پیاز بایستی دقیقاً کنترل شوند تا مربوط به کیسه های حمل سموم دفع آفات وکودشیمیایی- که باعث آلودگی و مسمومیت هستند، – نباشند.
*غذاها و مواد غذایی آلوده به حشرات را باید معدوم نمود تا از گسترش آلودگی جلوگیری شود.
*به هنگام شروع کار در آشپزخانه و پس از اتمام کار باید دست ها را با آب گرم و صابون شست . شستشوی دست ها پس از هر بار توالت رفتن نیز الزامی است.
*به هنگام طبخ غذا نباید همزمان عملیاتی از قبیل رد و بدل کردن اشیا ، جابجایی آن ها ، نظافت خانه و غیره انجام شود.
*به هنگام طبخ و توزیع غذا نباید مستقیماً روی مواد غذایی سرفه یا عطسه شود . همچنین نباید دست را دردهان ، بینی و گوش کرده و یا به صورت و مو و سایر نقاط بدن مالید و یا سیگار کشید.
*با زخم های باز و هنگام بیماری نباید به کار در آشپزخانه و طبخ غذا مشغول شد.
*در هنگام پختن غذا و توزیع آن بهتر است لباس مرتب و تمیز پوشیده ، از روپوش و روسری مخصوص استفاده شود.
*لازم است ناخن ها را به طور مرتب کوتاه کرد و به طور کلی در بهداشت فردی کوشا بود.
*غذاهای پخته را نباید بیش از دوبار توزیع نموده و باز هم نگهداری کرد.
*بهتر است روی تمام مواد غذایی که در معرض هوا قرار دارند، در مواقع غیر لازم پوشانده شود.
*از کاغذ باطله ، پاکت مستعمل و امثال این ها نباید برای بسته بندی هیچ نوع غذایی استفاده کرد.
*کلیه دستگاه ها ، لوازم و وسایل مورد استفاده در آشپزخانه ، باید در مقابل خراش ، زنگ ، مواد پاک کننده و مواد ضد عفونی کننده مقاوم باشند.
*عمل شستشوی وسایل مورد استفاده باید بلافاصله پس از کاربرد و زمانی که هنوز باقیمانده غذا خشک نشده اند انجام گیرد . ضمناً پس از شستشو بایستی آن ها را خشک و در جای محفوظی نگهداری نمود تا از آلودگی آن ها جلوگیری شود.
*لازم است به تعداد کافی سطل زباله فلزی و یا پلاستیکی محکم درب دار قابل تمیز کردن و شستشو در محل وجود داشته باشد و هر روزتخلیه و تمیز شوند.
*در حوالی آشپزخانه نباید به هیچ وجه زباله های خانگی و فضولات و سایر عوامل جلب حشرات و جوندگان وجود د اشته باشد . برای جلوگیری از ورود مگس و سایر حشرات در آشپزخانه نیز بهتر است تمام درب ها و پنجره ها مجهز به تور سیمی بوده و در موارد لزوم ، ضمن استفاده از حشره کش ها ، جلوی درب های ورودی ، نوار آغشته به سم آویزان شود.