بيمه پيمانی است که بر پايه ی آن شرکت بيمه (بيمه‌گر) تعهد می‌کند در برابر مقدار پولی که فرد يا شرکت ديگری (بيمه‌گذار) به او پرداخت می‌کند، زيان وارد شده به بيمه‌گذار را در پی رويدادی ناخواسته جبران کند. پولی را که بيمه‌گذار به بيمه‌گر می‌پردازد، حق بيمه و آنچه را که بيمه می‌شود، موضوع بيمه می‌نامند.
*سرمايه‌گذاری برای آرامش
ميزان حق بيمه بر پايه حساب احتمالات تعيين می‌شود. شرکت‌های بيمه سرمايه‌ای را که از بيمه‌گذاران دريافت می‌کنند ، در کارهای بازرگانی و خدماتی وارد می‌کنند تا از پس هزينه‌های ناشی از زيان‌های بزرگ، مانند سقوط هواپيما، غرق شدن کشتی، سيل، زمين‌لرزه و آتش‌سوزی‌های گسترده برآيند. البته، بيش‌تر آن‌ها قراردادهايی را به شرکت‌های بيمه‌ای بزرگتر و گاهی شرکت‌های بين‌المللی می‌بندند و به آنان حق بيمه پرداخت می‌کنند. بنابراين، آن‌ها با بيمه کردن مردم برايشان آرامش می‌آورند و خود با بيمه کردن بخشی از سرمايه خود در شرکت‌های ديگر به آرامش دست می‌يابند.
*تاريخ بيمه
همه قوم‌ها و تمدن‌های کهن کوشيده‌اند به شيوه‌ای ، زيان‌های رسيده به خود را کاهش دهند. از زمان‌های دور ، مردم جواهر و چيزهای ارزشمند خود را برای روزهای گرفتاری نگهداری می‌کردند و هنوز هم چنين شيوه‌ای وجود دارد. گاهی چيزهای با ارزش را به پرستشگاه‌ها می‌سپردند و در برابر نگهداری از آن‌ها نيز هزينه‌ای پرداخت می‌کردند. چنين شيوه‌ای در بين سومری‌ها و بابلی‌ها وجود داشته است.
فينيقی‌ها که کشتی‌هايشان در دريای مديترانه به جابه‌جايی کالا می‌پرداختند، بيمه کردن را از مردمان بابلی ياد گرفتند. بيمه دريايی را يونانی‌ها و رومی‌ها از فينيقی‌های آموختند. سپس بازرگانان ايتاليايی در سده‌های ميانه (قرون وسطی) به بيمه روی آوردند و بندرهای ونيز، لمباردی و جنوآ در ايتاليا از مراکز اصلی بيمه دريايی در اروپا شد.
ايتاليايی‌ها بيمه دريايی را به انگلستان بردند. سپس در آغاز سده هفدهم ميلادی بازرگانان انگليسی و کشتی‌داران در کافه‌ای به نام لويدز در نزديکی بارانداز لندن گرد هم آمدند. آن‌ها از پايه‌گذاران بنياد بيمه لويدز شدند که مهم‌ترين مرکز بيمه دريايی شد. اين بنياد اکنون نيز به کار بيمه می‌پردازد و يکی از بنيادهای مشاوره و پژوهش‌های بيمه جهان است.
جداي از بيمه دريايی، بيمه‌های ديگری نيز در جهان باستان وجود داشته است. برای نمونه، بر پايه نوشته‌های جاحظ، نويسنده عرب زبان کتاب‌هاي تاريخ باستانی ايران، دولت‌های باستانی ايران از خانواده‌هايی که در آيين جشن‌های نوروز ، هديه‌ای به ارزش 10 هزار درهم يا بيش‌تر به پادشاه می‌دادند، در رويدادهای ناخواسته و گرفتاری‌های مالی پشتيبانی می‌کردند.
از جمله بيمه‌هايی که در روزگار گذشته به‌ويژه در سرزمين‌های اسلامی وجود داشته، بيمه بهداشت است.
*بيمه‌های نوين
گرچه نخستين بيمه‌ها برای کشتی‌های باری پی ريزی شده بود، بازرگانان بر آن شدند که در خطرهای ديگر، مانند آتش‌سوزی نيز با هم شريک شوند. نخستين شرکت بيمه آتش‌سوزی در سال 1667 ميلادی بنيان‌گذاری شد. سپس، نخستين شرکت بيمه آمريکايی با مشارکت فروشگاه‌داران در سال 1735 برای پشتيبانی از يکديگر در برابر آتش گرفتن ساختمان‌های چوبی‌شان به وجود آمد. آن شرکت تنها 5 سال دوام آورد. سپس در سال 1752 بنجامين فرانکلين شرکت بيمه آتش‌سوزی را در فيلادلفيا بنيان‌گذاری کرد..
پيامدهای پس از جنگ جهانی دوم به گسترش بيمه‌های اجتماعی انجاميد. بين سال‌های 1880 تا 1890 برنامه بيمه اجتماعی در آلمان اجرا شد تا برنامه سوسياليست‌ها را خنثی کند. در انگلستان نيز هنگامی که قانون بيمه ملی به سال 1911 به تصويب رسيد، قانونی گذاشته شد تا کارگران در برابر بيماری، بیکاری و پيری بيمه شوند.
*بيمه‌های نوين در ايران
واژه‌ی بيمه ، نخستين‌بار در منابع فارسی در تحفه العالم عبدالطيف شوشتری به معنای اطمينان دادن به شخص به کار رفته است و محمد معين آن را برگفته از بيما، يک واژه هندی يا اردو، می‌داند. نخستين‌بار ناصرالدين شاه در 1270 خورشيدی امتيازنامه‌ای را با عنوان “تاسيس اداره حمل و نقل و سازمان بيمه در ايران” به لازار پولياکف روسی واگذار کرد که به اجرا در نيامد. سپس در زمان احمدشاه قاجار به سال 1289 خورشيدی دو بنياد روسی نادژا و کافکاز مرکوری (به معنای مريخ قفقاز) فعاليت‌های بيمه‌ای خود را آغاز کردند. آرام‌آرام شرکت‌های خارجی ديگری در ايران به راه افتاد که تا 25 سال بازار بيمه ايران را در دست داشتند و در سال 1314 دست‌کم 29 شرکت بيمه خارجی در ايران فعاليت داشتند.
در سال 1314 خورشيدی به کوشش الکساندر آقايان و علی‌اکبر داور، شرکت سهامی بيمه ايران با سرمايه دولتی 20 ميليون ریال تشکيل شد. سپس، قانون بيمه در ارديبهشت 1316 خورشيدی به تصويب مجلس شورای ملی رسيد و بيمه سازمان‌های دولتی به آن شرکت واگذار شد.
در 29 آبان 1322 خورشيدی قانون بيمه کارگران در مجلس شورای ملی به تصويب رسيد.
بين سال‌های 1329 تا 1343 خورشيدی 8 شرکت بيمه ايرانی خصوصی بنيان‌گذاری شد و در دولت دکتر مصدق به سال 1331 خورشيدی قانونی برای محدود کردن فعاليت شرکت‌های بيمه خارجی تصويب شد. به اين ترتيب، از فعاليت شرکت‌های بيمه خارجی کاسته شد و بر شکوفايی شرکت‌های بيمه داخلی افزوده شد. قانون بيمه اجباری و مسئوليت مدنی دارندگان وسايل نقليه موتوری در برابر شخص ثالث در بيست و نه دی‌ماه 1347 خورشيدی و قانون بيمه کشاورزان نيز در اسفند همان سال به تصويب رسيد. هم‌چنين، در سال 1349 خورشيدی مدرسه عالی بيمه برای پرورش نيروی فنی صنعت بيمه کشور بنيان‌گذاری شد تا افراد کارآزموده در اختيار شرکت‌های بيمه درآيند و به هم‌ميهنان خود خدمت کنند.
با تصويب قانون تاسيس بيمه مرکزی در 30 خرداد 1350 فعاليت‌های بيمه‌ای در ايران در نظارت قانونی بيش‌تری قرار گرفت.
پس از پيروزی انقلاب اسلامی، شورای انقلاب در 4 تيرماه 1358 همه شرکت‌های بيمه ايرانی را ملی اعلام کرد و بر پايه اصل 44 قانون اساسی، همه کارهای بيمه‌ای زير نظر دولت قرار گرفت.
منبع مطالب: http://www.yjc.ir/
